De Anialarra expé 2024

Tot mijn schande heb ik nu pas gemerkt dat ik het verslag van de Anialarra-expé 2024 vergeten ben op het blog te zetten (intussen is zelfs de expé van 2025 al achter de rug!). Hier is het dus.
En je kan meer info vinden op de Facebookgroep "Anialarra-explo's" https://www.facebook.com/groups/anialarra

Verslag expé Anialarra 2024

In 2024 organiseerde de Belgische speleoclub Avalon voor het 28^ste opeenvolgende jaar een exploratiekamp op Anialarra (onderdeel van het beroemde Pierre Saint Martin-massief). Uiteraard werkten we onder de vlag en de zegen van ARSIP, de overkoepelende organisatie die bijna 60 jaar lang de speleologische activiteiten op het massief coördineert (zie https://www.arsip.fr/). De expeditie vond plaats van 3 tot 17 augustus en er namen zowel leden van het Verbond van Vlaamse Speleologen als van de Union Belge de Spéléologie aan deel.  

Inleiding

Zoals steeds werd een klein kamp opgesteld op 2100 m hoogte. We werden door de weergoden flink verwend, met 13 dagen prachtig weer en slechts twee dagen slecht weer. Dat was allicht ter compensatie van de expedities in 2023, toen we erg wispelturig weer hadden. Het mooie en meestal stabiele weer maakte dat we eindelijk de exploratie van Sima de la Tormenta in alle veiligheid konden afwerken. We werkten op volgende 4 grotten…

Sima de la Verdad (AN594)

Na de ontdekking en exploraties in de periode 2010 tot 2014, waarbij we in de noordelijke tak van de grot strandden op een diepte van -186 m in een grote instortingszone, hernamen we in 2022 de westelijke tak van Sima de la Verdad (zie de verslagen van 2022 en 2023). Deze grot is immers de grootste kanshebber om een ingang te worden die in de Rivière Tintin zou uitkomen, en wel zeer ver stroomopwaarts erin. Verdad ligt bijna recht boven de zone waar we in Tintin aan het werk zijn. Onze terminus van vorig jaar, een klein putje, werd vlot gepasseerd maar zoals verwacht volgde opnieuw een meander. Hierna volgde een verrassing: een grote, omhooglopende schouw van wel 40 m hoog (mogelijk in relatie met een gekende lapiazkloof aan de oppervlakte) en dan een ruime en actieve put van 19 m. En dan… alweer een meander, die ook het voorlopige eindpunt is op een diepte van -110 m.  We blijven pal west gaan, in de richting van een omhooglopende schouw die we in de Rivière Tintin zien. Uiteraard moeten we nog wel zowat 310 m zakken.

Op de voorlaatste exploratiedag kenden we een flinke tegenslag: nabij de ingangszone gebeurde spontaan een instorting van grote blokken. Gelukkig geraakte niemand gewond. In 2025 wacht ons eerst veel werk om deze zone weer te stabiliseren.  Sima de la Verdad is -186 m diep voor een lengte van 637 m.

Sima de la Tormenta (AN709)

Grote ontdekking van 2021, waarin we toen rond -120 m stopten in een zeer diepe, doch uiterst cruegevoelige put (Puits des Chippendales), die nog minstens honderd meter dieper scheen te lopen. Bij flinke regenval is deze put een dodelijke val en daardoor hebben we noch in 2022, noch in 2023 de exploratie veilig kunnen verderzetten. Dit jaar lukte het wel! Na drie onvergetelijke afdalingen zonder enig obstakel tegen te komen, konden we de grot – zoals verwacht - verbinden met de Rivière Félix van de Sima des Caou Cougues (FR3), op een diepte van -407 m.  De Rivière Félix is op haar beurt een zijrivier van het Systeem van Anialarra.

Tormenta is een zeer verticale grot (uitgezonderd de ingangszone tot -50), met een opeenvolging van prachtige en diepe putten: de Puits des Chippendales (P91) en de Puits Olympique (P121), allebei zeer gevaarlijk bij regenval, gevolgd door de fossiele Puits du Podium (P44) en de Puits de la Médaille d’Or (P100). Deze laatste komt uit in een tot nu toe onbekende ruimte, die opzij ligt van de Rivière Félix en via een putje van 3 m ermee verbindt. Er zijn nog enkele niet-onderzochte vertrekken in Tormenta, vooral in de onderste helft van de Puits Olympique, rond -250 m.

Sima de la Tormenta is aldus de 13de ingang geworden van het Systeem van Anialarra, dat daardoor de lengte van 50 km heeft bereikt.  Deze ontdekking bevestigt opnieuw dat het massief van Anialarra een speleologische schatkamer is, waar nog alles mogelijk is.

Ingang No	Naam	Diepte (m)	# Ingangen
1	AN519 Sima Ibarra - jonctionné en 1999	-347	1
2	AN51 Sima de los Dos Acuarios et AN502 - AN551 – jonctionné en 1986	-389	3
3	AN6 Sima de Frontenac - jonctionné en 1986	-400	1
4	AN3 Pozo Estella - entrée d’origine 1978	-414	1
5	AN60 Sima Ryobhilti - jonctionné en 2010	-444	1
6	FR3 Sima de Caou Cougues et AN57-AN548 - jonctionné en 2011	-384	3
7	AN509 Sima de la Mariposa - jonctionné en 2011	-425	1
8	AN43 Sima del Sarrio + aval Anialarra - jonctionné en 2013	-386	1
9	AN563 Sima Estúpida - jonctionné en 2015	-405	1
10	AN308 Sima del Bosquete - jonctionné en 2015	-241	1
11	AN597 Sima Regalo - jonctionné en 2018	-433	1
12	AN454 Sima de los Amigos - jonctionné en 2021	-285	1
13	AN709 Sima de la Tormenta - jonctionné en 2024	-407	1

 

Oskar, Frits, Paul en Tobias, erg blij. De verbinding is gemaakt en daarmee is het Systeem van Anialarra nu de 50 km voorbij.

Pozo Estella (AN3)

De historische ingang van het Systeem van Anialarra, in de jaren 70 geëxploreerd door IPV Estella en SC de Frontenac, en de enige ingang die nog te hertopograferen is. De oude topogegevens zijn niet meer beschikbaar. Dit is een groot karwei, want de grot heeft twee takken die elk meer dan -400 m diep zijn, en bovendien beantwoordt het equipement niet meer aan de hedendaagse normen en is dus volledig te herdoen. Vorig jaar werd een flinke eerste stap gezet in dit project en dit werd in 2024 vervolgd, tot op een diepte van -200 m (splitsing tussen de actieve en fossiele tak). Ook deze grot is eerder cruegevoelig, met vele natte en nauwe putten. Wordt vervolgd.

Aleks in de ingang van de AN3 (Pozo Estella). Foto : Jack London

Sima Venus (AN514)

Of moeten we Gouffre Vénus zeggen, want volgens de Franse kaarten ligt ze in Spanje, volgens de Spaanse kaarten in Frankijk! De grot ligt op een onwaarschijnlijke plaats, 2324 m hoog op de toppen van Anialarra en opent zich in de kalkschisten van het Campaniaan.  Ze ligt vrijwel boven de enorme Salle "Cosmik Debris" van het systeem van Anialarra. Ermee verbinden zou een totale diepte van -1007 m opleveren! Ze werd ontdekt in 2008 en verder geëxploreerd in 2009 tot op een diepte van -100 m Daar was het weer te smal maar de hevig aanzuigende tocht deed ons dromen van meer. En dan... niks meer, 15 jaar lang status quo wegens veel te veel andere lopende exploraties. Maar in 2024 was het dan eindelijk zover: Venus werd opnieuw bekeken, en we zagen snel dat het goed was!

Na enkele dagen werk was de terminus van 2009 gepasseerd en werd een grote put afgedaald (P33) die in een ruime zaal eindigde. Daar waren twee vervolgen. Het meest interessante loopt tot -155 en daar is een opening zichtbaar waarin stenen minstens 30-40 m dieper vallen. Kortom, Venus is nog niet gedaan en staat in 2025 bovenaan het programma.

Tobias aan de ingang van Sima Venus, op 2324 m hoogte. Foto: Paul De Bie

Sima del Perro (AN58)

Deze grot luisterde naar de naam “Trou du Chien” maar ze ligt wel degelijk in Spanje en we houden eraan om de naam van de grot in het Spaans te schrijven.
Naar verluidt werd deze grot einde jaren 1930 door Max Cosyns (de beroemde Belgische wetenschapper en explorator) gevonden tijdens de eerste verkenningen op het massief van Anialarra en slechts veel later, in 1963, afgedaald door de GSHP (westelijke tak tot -87 m). In 1986 werd ze opnieuw bekeken door de Belgische ESS die de oostelijke tak ontdekte, tot -128 m.
Vorig jaar vonden we de ingang bij toeval terug. Onder het motto “derde keer, goede keer” werd ze nu weer onderzocht en vooral, getopografeerd! Het is een indrukwekkende grot met ruime putten. Er zijn twee interessante plekken met een sterke tocht gevonden. Wordt dus vervolgd in 2025.

Tijdens het equiperen van Sima del Perro. Foto: Aleks Andonov

Speleometrie

Het Systeem van Anialarra groeide een kleine halve kilometer en meet nu 50161 m in lengte, voor een diepte van -858 m.

Deelnemers

SC Avalon: Annette Van Houtte, Paul De Bie, Tobias Speelmans

GRSC: Frits van der Werff, Tom van der Werff (et famille)

C7: Jack London

GRSC: Aleks Andonov, Kevin Bodson, Emilie Thonnard

Styx: Oskar Van Herreweghe

Dank aan onze sponsors

Zonder de financiële en materiële steun van diverse sponsors, zou het inrichten van deze expeditie vrijwel onmogelijk zijn. Wij danken hen dan ook van ganser harte!

Dank u : Union Belge de Spéléologie & ComExplo, Verbond van Vlaamse Speleologen, De Berghut (Hamme) en Camping Ibarra.

Trou du chien, Grotte de Falmignoul.

Zaterdag 20 januari 2024 Toon, Len, Peter.

Dit grotje hadden we alle drie nog nooit gedaan. Het zou wat kort zijn om de hele dag te vullen en dus waren er nog wat andere kleine grotjes kandidaat om bezocht te worden. Aangezien er veel sneeuw lag, moesten we wat verder van de grot parkeren. Min vier op de thermometer, het omkleden ging dan ook redelijk vlot al was het met verkleumde handjes. Een korte wandeling door het bos en de ingang was snel gevonden. Equiperen vanaf de poort, het ingangs zaaltje moet ooit mooi geweest zijn. Daarna beginnen equiperen vanaf het begin van de gang, dit was achteraf gezien helemaal niet nodig geweest maar ook wel weer een goede oefening in het zoeken naar ankerpunten. Een paar versmallinkjes en dan werd het ruimer, laatste karabiner, laatste dyneema en laatste meters touw maar juist beneden in de put. 12u10 begonnen, 13u20 beneden en uurtje later weer buiten.

Toon en Len wilden liever gaan wandelen in de sneeuw ipv naar de trou Mairiat. Geparkeerd aan de rotsen van Freyr, Len had een wandeling uitgestippeld. Een stukje wandelpad gevolgd, dan de Colebi afgedaald langs de steile, besneeuwde helling en op zoek naar de grotte de Falmignoul. De bedding lag bezaaid met honderden grote bomen die, als een mikado, het wandelen niet zo makkelijk maakten. De grot gevonden, even rond gekeken en veel vleermuizen gezien.

De weg naar de auto liep via het ravijn over grote rotsen, besneeuwde smalle paadjes, langs een tricky afklimmetje tot aan de Maas en dan via het pad langs de klimrotsen omhoog. Een hele fijne, gevarieerde dag langs een ravijn waarvan je niet geloofd dat je nog in België bent en dat in een wondermooi sneeuwlandschap. Eén van de betere dagen in een jaar, ook al is dat pas begonnen.

Contrastes de ultieme kleurproef

Gisteren zondag (14/1/24), eindelijk nog eens in een grot, na bijna 4 maanden inactiviteit (wegens teveel privéwerk, en vooral een knie die het voortijdig aan het opgeven is). Eindelijk waren de omstandigheden goed om de kleurproef van de Grotte aux Contrastes te herdoen.

De vorige poging was in mei 2022, in samenwerking met de Universiteit van Namur. Echter, wegens een maandenlange droogteperiode, was de fluoresceïne toen vele maandenlang "gevangen" blijven zitten in het ondergrondse meer (vier maanden na de kleuring, was het nog zichtbaar groen). Er was toen geen duidelijke verbinding aangetoond met de resurgentie van Pont-le-Prêtre. Dus, nieuwe en hopelijk ultieme poging. De grote overstromingen van enkele weken geleden waren uiteraard geen goed moment, maar intussen waren de waterstanden genormaliseerd. Nu of nooit dus!

Annette in texair (altijd lastig wanneer het zou koud is)

Eerst daalden Annette en ik af in de Grotte de la Patience, die een toegang biedt tot de twee ondergrondse rivieren "Nord" en "Sud", die zich in die grot samenvoegen en 100 m verder uit de resurgentie komen, langs de weg Bomal - Aisne. In allebei de rivieren werd een fluorimeter gelegd. Er was redelijk veel water, moeilijk te schatten (minstens 30 l/s in elke rivier).

Ook in de resurgentie zelf werd een fluorimeter gelegd.

Dan naar de Contrastes. De oppervlakterivier werd droog overgestoken dankzij een grote omgevallen boom. De Contrastes zoog zoals steeds in de winter, ijskoude lucht aan en alles was daardoor kurkdroog tot aan de grote zaal. Annette, die speciaal een echte Texair had aangetrokken - uit schrik voor de overvloedige modder - was eraan voor haar moeite. Nog nooit zo proper gebleven in de Contrastes.

Gemiddelde waterstand van het meer. Zeer helder water, met de typische groene tint (nog niet gekleurd!)

In de zaal bleek het water een meter of 1,5 à 2 boven zijn laagste punt te staan. Het was verbazend helder ( na de crues van enkele weken geleden, had ik het veel troebeler verwacht).

Injectie van 300 gram vooraf opgeloste fluoresceïne. In het meer is geen enkele stroming merkbaar, we observeerden een tiental minuten de fluowolken die uiterst langzaam uitdeinden.

Injectie van 300 g fluoresceïne

Ongetwijfeld zal het dagen duren eer de fluo goed gemengd is, en dan allicht weken/maanden voor het verdwenen is. Alles hangt af van de regenval van de komende weken: niet teveel maar ook niet te weinig, a.u.b. ! Ik zal de komende weken de fluorimeter in de resurgentie opvolgen.

Hopelijk kunnen we nu ook voor eens en voor altijd besluiten of het water van de Grotte aux Contrastes, inderdaad afvloeit naar de Resurgentie van Pont-le-Prêtre.

Ter info: we hebben heel de Grotte aux Contrastes gedesequipeerd. In principe moeten we daar nu niet meer naartoe, bovendien was het touw dat in de grote zaal hing, levensgevaarlijk glad geworden. Alle vaste plakketten zijn blijven hangen (want allen op goujons geschroefd). Gelieve deze te laten zitten!

NB: Na het grote onderzoek van de voorbij 2 jaar, samen met het departement Hydrogeologie van UNamur, weten we dat de ondergrondse watertafel in deze vallei buitengewoon vreemde schommelingen vertoont, die op vele punten al onze verbeelding overtreffen (voorlopig nog onverklaard én ongepubliceerd).

Verslag 40 jaar Avalon in Villers-Ste-Gertrude 6-7-8 oktober 2023

Twee jaar geleden organiseerden we een weekendje met onze clubleden (en enkele oud-leden) in Bertogne. Het verslag daarvan kan je nog hier terugvinden: https://scavalon.blogspot.com/2021/10/clubweekend-in-bertogne-oktober-2021.html. Dat was zo leuk dat we dadelijk beslisten: binnen twee jaar gaan we dat opnieuw doen.

Belofte maakt schuld en bovendien viert de club in november 2023 ook haar 40-jarig bestaan, dus dat clubweekend mocht gerust een “feestweekend” worden. Waarom niet met iedereen, alle speleologen van VVS, UBS en Speleo NL, vroegen we ons even af. Maar dat zou een enorme organisatie worden, die op alle gebied onze mogelijkheden te boven ging (cfr. de Speleologische Dagen, die het VVS tweejaarlijks organiseert). En dus beperkten we ons tot clubleden en oud-leden, en een selectie speleovrienden van andere clubs.

Ook voor ons moest dit een feest worden, dus het idee om mensen in grotten te gaan gidsen en heel het weekend te animeren, lieten we gauw varen. Het opzet was: gewoon een weekendje samen doorbrengen, met op zaterdagavond lekker samen eten en feesten tot de vroege uurtjes.

Uiteraard was het grootste probleem om een plaats te vinden waar we met +/- 50 mensen konden slapen, en met nog meer mensen een avondje konden feesten. Dat bleek gauw een vrijwel hopeloze opdracht, bijna alle vakantieverblijven van die grootte waren peperduur. Maar wie zoekt die vindt en zo kwamen we terecht op het domein in Villers-Sainte-Gertrude (https://villers.info/fr/). Dat omvat meerdere grote “gîtes” die in een schitterend parkdomein liggen (een oud arboretum). En bovendien onklopbaar qua prijs. Na een bezichtiging ter plaatse, moesten we niet lang meer twijfelen: dit was perfect. We huurden de gîte “le Bovet” (capaciteit 48 personen) en de grote polyvalente zaal die er vlakbij ligt.

Eens plaats en datum vastlagen, kon het feestcomité zich bezighouden met de verdere voorbereidingen. Voor het avondfeest opteerden we voor een barbecue. Eensgezind besloten we die gratis aan te bieden aan alle genodigden…

Vrijdagavond 6 oktober 2023

Een eerste lichting deelnemers nam zijn intrek in de gîte. Gauw stond de spaghettisaus te pruttelen en werden de eerste Trappistjes uitgeschonken. Het was een hartelijk weerziens met sommige van onze leden van het eerste uur, er was heel veel bij te praten. Ik had een selectie gemaakt van foto’s uit de oude doos, die op 2 Tv’s werden getoond. Het waren er meer dan 600 en sommigen hebben ze volgens mij meermaals allemaal bekeken en becommentarieerd.

Zaterdag 7 oktober 2023

Na een uitgebreid ontbijt trokken velen erop uit. Het was schitterend weer, de omgeving was prachtig en uitnodigend. Jammer genoeg hadden de jagers net dit weekend uitgekozen om in deze buurt het wildbestand te terroriseren. Dankzij uitgekiend speurwerk vooraf, waren er toch mooie wandelingen mogelijk. De wandeling langs de Chemin des Crêtes van Vieuxville naar Sy kende veel belangstelling (en enkele ijsberen namen een verfrissende duik in de Ourthe !), anderen trokken naar Comblain-au-Pont en de geologische muur, gingen de dolmen en menhirs bekijken in Wéris of een bezoekje brengen aan Couckeville (Durbuy). Annette nam enkele andere fietsfanaten mee op een flinke mountainbiketocht van zowat 35 km.   

Intussen bracht het feestcomité de grote zaal in orde. Die was voorzien van een klimmuur, waar vooral de jongere (en zelfs allerjongste) deelnemers hun vaardigheden konden tonen. Na deze opwarming gingen de echte klimmers naar de rotsen van Sy.

We konden ook snuisteren in de stand van boekenman Jean-Marc Mattlet, die een mooie selectie aan boeken had gemaakt, er was voor elk wat wils.

In de namiddag kwamen hoe langer hoe meer genodigden aan, het was echt terrasjesweer en de meesten begonnen alvast te oefenen voor het officiële aperitief, dat vanavond gepland was.

18:30 u, we waren vrijwel compleet (een 70-tal personen) en het was tijd voor een toost op onze 40 jaar. Huidig voorzitter Dagobert hield een korte speech, gevolgd door een iets langere speech door mijzelf (oud-voorzitter en stichtend lid van de club). 

Vervolgens: uitgebreid eten en tafelen tot in de vroege uurtjes! Er was immers zoveel te vertellen en bij te praten. Dat duurde tot 4 u ’s ochtends, toen begon de “harde kern” (zie foto onder) dan toch wat moe te worden. Sommigen hebben een verbazingwekkend uithoudingsvermogen (ik lag toen al enkele uren in mijn bed)!  

Zondag 8 oktober 2023

Ontbijt en eitjes met spek. De wandelaars trokken er weer op uit (ditmaal een karstwandeling doorheen de Vallei van Pont-le-Prêtre). Onderweg lonkte de Grotte de Hohière en als speleoloog kan je daar uiteraard niet aan weerstaan!

In de namiddag was er nog even tijd voor een drankje op ons terras. Om 15 u stipt moesten we de gîte verlaten en dankzij de vele helpende handen was alles in een mum van tijd opgeruimd en schoongemaakt.

Dank aan de weergoden, die zorgden dat het weekend in optimale omstandigheden kon doorgaan, en aan alle aanwezigen die er mee voor zorgen dat dit een geslaagd weekend werd dat we hopelijk binnen 10 jaar nog eens kunnen herhalen! 

Dank aan wie vrijwillig een kleine bijdrage in onze spaarpot stak.

Dank aan Annemie voor het opvolgen van de inschrijvingen, Paul VI voor het perfect voorbereiden van de wandelingen (geen sinecure in vol jachtseizoen), Erik en Peter voor het urenlang worsten en brochettes bakken, Dagobert voor de lekkere spaghettisaus, Annette voor de inkopen van spijs en drank en administratie, Mario voor de geluidsinstallatie, en de vele helpende handen aan de bar of klimmuur, Jean-Marc met zijn Librairie Spéléo, het VVS en anderen die cadeautjes meebrachten en iedereen die ik hier vergeten ben.

Paul De Bie

(foto's: Dirk Roelandt, Paul Van Immerseel, Paul De Bie, Guido De Keyzer)