De 23ste mini-expeditie naar de Vannon en de Rigotte. Nog een rivier? Ach ja... waarom ook niet !

Deelnemers: Geert en Stijn (SC Cascade) en Jos (SC Avalon)
Van 10 tot 15 september 2019

10/09/2019. 
Geert en Stijn komen rond 14.00 u aan. Omdat Geert de sifon van de Crotot Maison nog nooit gedoken heeft, wordt het voor hem vandaag een eerste kennismaking.  Na 5 pogingen geeft hij het echter op: de etroiture op 6m op de duiklijn is werkelijk heel smal!

Fouvent-le-Bas is echt wel een complexe samenvloeiing van verschillende rivieren: de ondergrondse Rigotte (resurgenties: Crotot Pont en Crotot Maison), de ondergrondse Vannon (resurgenties: stroomopwaarts van de brug en bij crue ‘au Puits’), én de Dialose (resurgenties vermoedelijk Résurgence du Chat links en Résurgence du Chat rechts van een huisje aan de brug. Daarbij stroomt er voor de sifon 6 in de Crotot een actieve rivier, die in de sifon 6 zelf verdwijnt… Rarara, waar naartoe? Kleurproeven en andere metingen worden dus stilaan hoogst nodig. Vandaar dat Stijn en Geert na de duikpoging een aantal conductiviteitsmetingen uitvoeren op het water van al deze resurgenties.

Water-
staalname in de Vannon

Het resultaat is verassend: alle water heeft ongeveer dezelfde conductiviteit wat hen doet vermoeden dat alle resurgenties eigenlijk dezelfde oorsprong hebben… Zeer bizar! Laatste wapenfeit van de dag is een bezoek aan de Perte de la Rigotte.

11/09/2019. 
Vooraleer ze gaan duiken, bezoeken ze samen met de zoon van de boer (ze mogen met de auto telkens het erf oprijden en kunnen tot vlakbij de resurgentie parkeren!) de ‘Grotte de l’ Ermite’, die vooral historisch interessant is en die zeker deel moet uitmaken van het Systeem van de Rigotte (waarschijnlijk een oude resurgentie).

Geert doet daarna een tweede poging in de sifon van de Crotot Maison. Met een hamer gaat hij alle uitsteeksels in de etroiture te lijf, en na een tijdje denkt hij wel te kunnen passeren. En inderdaad geraakt hij tot voorbij de versmalling. Net erna blijft het echter nog even zeer laag, en gezien de zichtbaarheid zo goed als zero is, draait hij hier terug. De rest zal voor morgen zijn! Toch nog even vermelden dat Geert één vin kwijtspeelt tijdens zijn werken. De volgende duiken zal Stijn het moeten redden met één vin én met één hand (zijn andere hand (spalk) is onbruikbaar). Ook tijdens  de volgende duiken wordt deze vin niet meer teruggevonden!

Daarna wordt er nog gewerkt aan een blaasgat in de wand van de steengroeve waar we ons telkens parkeren. De tocht is er enorm, en dat motiveert hen om in zeer onstabiele omstandigheden toch 2 m te vorderen. Het gat wordt prompt ‘Trou Atelle’ (spalk) genoemd. Nadien bezoekt Stijn nog snel de D40, maar met één hand kan hij daar niet veel uitrichten.

De ingang van 'Trou Atelle'

Ik kom rond 18.30u toe in Poinson-lès-Fayl en het wordt nog een fijne avond, met veel straffe verhalen en een duidelijke instructie-les over hoe je de versmalling in de sifon moet passeren.

12/09/2019. 
Voor Geert wordt het de grote dag! Vandaag gaat hij samen met Stijn verder exploreren in de Crotot/Rigotte. Geert duikt als eerste (beste zichtbaarheid) en alles verloopt prima. Dan volgt Stijn, maar wegens een defecte kraan op één van zijn flessen, kan hij niet vertrekken. Gelukkig heeft hij voldoende, volle reserveflessen bij, en na een wissel verloopt zijn duik ook probleemloos.

Ze hebben zichzelf een heel programma opgelegd! Er wordt 6 kg lood gedeponeerd voor sifon 4, dit met het oog op toekomstige duiken in de S6. Tevens willen ze de topo maken van een circuit (lus) na de blokkenzaal (Salle de l’Eboulis). Ook de mogelijke verbinding met de D40 willen ze van binnenuit beter bestuderen en als laatste item is er een staalname van het water in de S6 in functie van het conductiviteits-onderzoek.

Geert in de 'Crotot Maison' na zijn succesvolle duik.

Tijdens deze laatste activiteit, ziet Geert naast de S6 een mogelijk vervolg. Omdat ze al hopen op een shunt rond de S6, beginnen ze met handen en stenen de passage open te graven. Ze zien doorheen de opening in een zaaltje, en aan de overkant lijkt het verder te gaan! Echter, met het primitieve materiaal dat ze bijhebben, zijn de graafwerken in deze ‘modder’ redelijk hopeloos…. Het zal dus voor morgen zijn! Na 4.5 uur staan ze terug buiten, moe maar voldaan zoals dat heet.

Conductiviteitsmeting

Ondertussen ben ik in de D40 serieus desobmateriaal gaan plaatsen in het vervolg van de tochtende barst. Na een uurtje wachten in het zonnetje, kan ik puin gaan ruimen. Het is buiten verwachting goed gelukt en de passage passeert vlot. Echter na een bocht wordt het weer te smal, en daar vertrekt een smalle barst naar rechts. Ik heb zo het vermoeden dat die terugloopt naar gekend terrein, maar op mijn eentje kan ik dat niet controleren. Voorlopig laat ik deze werkplek voor wat het is tot we zekerheid hebben!

Ik verlaat de grot en ben net op tijd om de duikers te verwelkomen. Omdat er nog tijd over is, werken we nog wat verder aan de ‘Trou Atelle’. De tocht is er inderdaad enorm. Ik vrees echter dat het de gebarsten rotswand van de carrière zelf is die deze tocht veroorzaakt. We halen nog twee zeer grote blokken uit het vreselijk instabiel grotje, maar daarna weten we écht niet meer hoe het veilig verder moet. We laten het vandaag hierbij en sluiten het grotje af met een metalen rooster.

De zeer onstabiele 'Trou Atelle'

‘s Avonds hebben we uitgebreid de tijd om onze belevenissen van vandaag te overlopen. Geert vertelt enthousiast over de post-sifon van de Crotot, en ik krijg toch een beetje spijt dat ik niet kan duiken! Ze besluiten om morgen al een deel van de grot te balliseren, namelijk het traject doorheen de grote zaal: de vroegere ‘Salle du Shunt’, die vanaf nu de ‘Salle du Mont Champot’ genoemd wordt. Daarvoor maken we een boel korte geel-zwarte linten klaar die voorlopig dienst zullen doen.

Vrijdag 13/09/2019. 
Geert en Stijn gaan opnieuw duiken in de Crotot/Rigotte. Stijn duikt eerst en topografeert de ingangssifon (S2bis) die nog niet opgemeten was. Daarna volgt Geert. Ze hebben ditmaal beter graaf- en desobgerief mee. In de Salle de l’Eboulis wordt de etroiture net boven het water verbreed zodat nu iedereen kan passeren. Ook de etroiture van de voute mouillante wordt verbreed! Daarna wordt de ballisage in de Salle du Mont Champot aangebracht, en dan is het tijd om te gaan graven! Nu ze schopjes bijhebben, gaat het graven vlot. Het is er echter wel verschrikkelijk modderig. Uiteindelijk kunnen ze in het zaaltje, maar na 10 m volgt een tweede etroiture. Ook deze wordt open gegraven, maar daarachter volgt een diaclase en verder een opgevulde laminoir. Voor onze duikers stoppen de werken hier… Misschien loopt het verder, maar het zal hen teveel graafwerk én tijd kosten…. 
Er wordt aan de S6 tevens nog een wit-blauwe kreeft ontdekt én gefilmd! Toch wel een heel speciale ontmoeting!
Nadat ze het nieuwe stuk getopografeerd hebben, houden het hier voor bekeken, en keren om. Op de terugweg filmen ze de geballiseerde passage doorheen de zaal…

Ondertussen zit ik in de D40 en probeer daar met de hamer een passage te verbreden. Plots hoor ik van binnenuit geklop! We maken er een spelletje van, en als ik een ritme klop, antwoorden zij op dezelfde wijze terug. Ik heb snel door dat ze links en rechts aan het zoeken zijn naar de beste plaats. Ik hoor ze duidelijk van schuin onder mij en voor hen zit ik duidelijk hogerop. Op mijn roepen krijg ik geen antwoord, dus zo dichtbij mekaar zitten we nu ook weer niet. Ze besluiten dan om de passage grondig te filmen zodat ik me ook een beeld kan vormen over de mogelijkheden. Moesten we echter langs daar een verbinding maken, gaat het spectaculair worden: een afdaling van 10m in een geconcretionneerde diaclase, met zicht op 100m gedecoreerde grote gang en op het einde de immense Salle du Mont Champot…. Ik verlaat daarna de D40 en ga naar de resurgentie om de duikers op te wachten.

Verbredingswerken in de D40

Daarna kan ik Geert toch nog overtuigen om met me mee terug in de D40 te klimmen om nog wat te gaan verbreden. We zullen morgen zien of ze gelukt zijn…

s’ Avonds bekijken we na het eten de filmbeelden… Het is 100% zeker dat we in de D40 en de Crotot aan dezelfde diaclase zitten. Het zal echter nog veel werk vragen, want aan de zijde van de Crotot zit de diaclase bovenaan dicht geconcretionneerd! De beelden van de grote zaal en de gangen, geven echter wel moed om verder te doen.

14/09/2019. 
Geert gaat vandaag niet duiken, dus gaan we samen verder werken in de D40. De desobwerken van gisteren zijn niet goed gelukt. We proberen de verdere dag met hamer en beitel verder te verbreden tot we meer kunnen zien, maar het vervolg is zeer smal. s’ Avonds zetten we opnieuw zwaardere middelen in. We zullen het verder morgen wel bekijken.

Stijn heeft ondertussen de oorspronkelijke weg naar de ingang van de D40 takkenvrij gemaakt zodat de duikers in de toekomst gemakkelijk tot aan de ingang kunnen stappen met hun materiaal. Het geloof in een verbinding is dus groot!! Tevens plaatst hij een danger-teken in de zeer onstabiele Trou Atelle…  

Danger-teken in de 'Trou Atelle'

Stijn wil zijn materiaal proper mee naar huis nemen en daarom heeft hij besloten om in de resurgentie van de Vannon te gaan duiken! Er wordt aan de ingang nog een blok uit het plafond gehaald, en daarna volgt een (weeral) historische duik! Eens in de collecteur, nu door de extreme droogte slechts op -10m, werd vroeger steeds het midden van de gang gevolgd. Stijn besluit nu om de zijkant ervan te verkennen, en op 40m van de ingang heeft hij al succes! Aan de rechterkant (linkeroever) vertrekt er duidelijk een affluent, 2m breed en 1m hoog. Hij heeft geen duiklijn bij zich, dus kan hij niet ver. Hetgeen hij ziet, is echter voldoende om elke duiker te laten dromen: in de nieuwe gang ligt het water in twee duidelijk gescheiden lagen! Onderaan troebel water (Vannon) met daar scherp afgelijnd bovenop blauw en puur helder water. Verderop lijkt het alleen maar helderder te worden!

Daarna verder in de collecteur tot ongeveer 95m afstand en terugkeer via de andere wand. En ook hier doet Stijn een onverwachte ontdekking: ook aan de linkerkant (rechteroever) vertrekt er een gang, op 35m van de ingang, 3m breed en 2m hoog. Deze bevat echter hetzelfde troebel water als de collecteur… Waarschijnlijk is dit een aftakking ervan en het zou wel eens een kortere weg naar de post-sifon kunnen zijn. Dat zal verder onderzoek uit moeten wijzen. Wij zijn juist op tijd aan de resurgentie om zijn verhaal te horen!

’s Avonds besluit Stijn om zondagmorgen toch nog een laatste verkenningsduik te maken. Hij heeft hiervoor 95m duiklijn klaar en alle flessen zijn opnieuw gevuld!

15/09/2019. 
We gaan met zijn allen naar de Vannon. Stijn heeft twee grote doelen: ten eerste de verkenning van de aftakking met helder water, en ten tweede het nemen van waterstalen in de collecteur, van het heldere water, én van het water uit de denkelijke aftakking.

Stijn na de ontdekking van een nieuwe rivier, met lege haspel

Als hij na een duik van ongeveer 50minuten weer verschijnt, wordt het direct duidelijk dat zijn duik succesvol was: zijn duikreel is leeg en dus heeft hij 95 m lijn kunnen plaatsen in de affluent! Hij is er gestopt op -6m beneden een omhooglopende put waarin hij minstens zicht heeft tot -3m. Misschien een nieuwe post sifon? Tevens heeft hij de richting in het begin en op het einde genomen. Deze affluent gaat werkelijk een volledig nieuwe richting uit…

Terug in het basiskamp ontleedt Geert direct de waterstalen. Het is duidelijk dat we er een rivier bijhebben! Het hydrologisch vraagstuk was al groot, maar het wordt alleen maar complexer! De andere zijtak is dan weer zeker hetzelfde water als de hoofdcollecteur…

Kostbare waterstalen uit de Ondergrondse Vannon en zijn affluents

Het is hier stilaan een waar grot- en duikparadijs aan ’t worden! De volgende expé zal voor het herfstverlof zijn… Wat staat ons nog allemaal te wachten?

En als kers op de taart volgt hier nog een kort filmpje van de avonturen in de Rigotte en de Vannon. Veel kijkplezier:

Film Rigotte en Vannon 23ste mini expé

Tekst: Jos

Foto’s: Stijn en Jos
Film: Stijn