Inleiding
Foto's: Paul & Krzysztof
De Pont-le-Prêtre is een zijriviertje van de rivier de Aisne en het
vloeit ermee samen tussen Juzaine en Aisne. Net zoals zijn grote broer, vallei
van de Lembrée, is er een ondergronds karstsysteem: pertes, grotingangen, veel
dolines en een resurgentie. Avalon begon er al een eeuwigheid geleden te
werken, en wel door in 1989 een sifon leeg te pompen in de Trou sans Nom. Dat
kleine grotje was toen vrijwel het enige dat er in het stroomafwaartse deel van
de vallei gekend was. Meer stroomopwaarts kende men al wel Trou Eugène (1963)
en de Chantoir des Bannis (1970).
In de loop der jaren staken we héél veel tijd en energie in dit
pittoreske valleitje en zo ontdekten we er de Grotte Strauss (1993), de Grotte
aux Contrastes (1994), de Chantoir E9 (1994) en nog een 15-tal andere kleine
grotjes waaronder de “E1” die later Grotte de la Patience zou worden gedoopt.
In 2010 slaagde duiker Nico Hecq erin om de sifons van de resurgentie van PLP
voorbij te geraken en zo de Réseau Nico te exploreren, post-sifon
uiteraard. In 2018 verbond Avalon de
Grotte de la Patience met deze Réseau Nico, waardoor een droge toegang mogelijk
werd (er was welkome hulp van Cascade die o.m. de sifons doordoken ter bevestiging.). Zie ook https://scavalon.blogspot.com/2018/06/eerste-niet-duikers-in-reseau-nico.html
In de rand van dit alles, ontdekte de GRSC de Chantoir de Ronsombeux,
die weliswaar niet in deze vallei zelf ligt, maar er waarschijnlijk wel
hydrologisch verband mee houdt.
Na 32 jaar aanwezigheid in de vallei, en een paar honderd dagen
exploratie, bleef één ding zo goed als onbekend: hoe functioneerde dit
karstsysteem hydrologisch? Op één kleurproef na (Avalon 1994) tussen de
Chantoir E9 en de resurgentie, was er van geen enkele van de bovenvernoemde
grotten bekend of ze inderdaad draineerden naar de enige bekende resurgentie…
Ik wilde daar voor eens en voor altijd een zicht op krijgen. Met de materiele hulp van Geert de Sadelaer (Cascade) die 3 elektronische fluorimeters ter beschikking stelde, begon ik in de lente van 2021 met een campagne kleurproeven. In deze artikelenreeks zal ik de resultaten en ervaringen toelichten.
Proef 1: Chantoir E9 23/5/2021
Deze prachtige chantoir absorbeert een flink
deel van de rivier en ligt zowat 400 m in rechte lijn van de resurgentie. We
geraakten er in 1994 een eind in; in 2021 werd dat opnieuw opengemaakt.
Deelnemers: Erik, Dagobert, Paul, Annette. Eerst een fluorimeter in de resurgentie geïnstalleerd, daarna afgedaald in de Grotte de la Patience om er daar ook twee te plaatsen (in Rivière Sud en Rivière Nord). Toen we aanstalten maakten weer te vertrekken, hoorden we rond 11:30 u gedurende een minuut een luguber, luid klokkend geluid van een sifon die leeg kwam… Pas enkele weken later, toen we de data van de flurimeters analyseerden, zou duidelijk worden wat er daar aan de hand was.
 |
| Plaatsing van een fluorimeter in de Rivière Nord |
Daarna naar de grote
Chantoir (E9) om er de kleurstof in te gieten: 75 g uranine. Er was een flink
debiet, ten gevolge flinke regenval enkele dagen eerder.
 |
| Injectie in de Chantoir E9 |
Forse regenval op 25/5 rond 11 u zorgde voor
een flinke stijging van het debiet, waarbij de rivier weer tot aan de Aisne
stroomde. Zou de kleurproef daardoor mislukt zijn? Spanning…
Ik recupereerde de
fluorimeter van de resurgentie 5 dagen later en verwerkte de data. Succes: de
kleurstof was 7 u na injectie gearriveerd in de resurgentie (snelheid 60 m/u).
De piek (maximum concentratie) na 12 u (snelheid 35 m/u). Niet erg snel, maar
er is dan ook slechts enkele meters hoogteverschil tussen chantoir en de
resurgentie.
Deze eerste kleurproef
leverde al dadelijk een nieuw mysterie op.
We constateren een fenomeen van cyclische en kortstondige verhoging van debiet, zowel van de Rivière Sud als Nord. Voorlopig blijft het gissen naar de oorsprong, hoewel er in het verleden al oscillaties van het waterniveau van het meer van de Grotte aux Contrastes werden geobserveerd ook (ook in een context van dé-crue).
De ronduit bizarre curves van Proef1 hier:
Proef 2: Chantoir des Bannis 29/5/2021
Deze chantoir werd in 1970 geëxploreerd maar is sedertdien weer verstopt geraakt. Oorspronkelijk was dit een grote perte van de rivier, maar door de constructie van een betonnen dijk en het verleggen van de rivierloop, ligt hij nu droog. Er zijn evenwel nog steeds kleine verdwijnpunten in de oever van de rivier. Hij ligt ongeveer 1000 m van de resurgentie. Gezien de zuidelijke ligging, is er geen enkele zekerheid dat hij naar de resurgentie van PLP draineert. Dat wilde ik dus allereerst uitvlooien. En aangezien hij stroomopwaarts van de Grotte aux Contrastes ligt, waarin een groot ondergronds meer is, wilde ik ook ineens daar de eventuele doortocht van de uranine monitoren.
Op vrijdag 28/5/2021ging ik als voorbereiding op de dag van morgen in de Contrastes de nauwe zone onderaan de ingangsput verbreden. 27 jaar geleden hadden we er niet veel hinder van, maar tegenwoordig lijkt het wel alsof er een geologisch fenomeen is gebeurd waardoor alles plots veel smaller lijkt! Na enkele uren werk was alles naar wens. Daags nadien, zaterdag 29/5/2021 (met Kris, Krzysztof, Erik, Paul, Annette), zijn we eerst een kleuring gaan doen in een perte aan de Chantoir des Bannis. Deze winter stortte het water zich daar met geraas in, nu was het gat verzadigd en lag het midden in de stroming van de rivier (die heel hoog stond). Maar ik had uit voorzorg een lange buis mee. Die konden we zo diep mogelijk tussen de stenen van de perte duwen, en dan de fluo er bovenin gieten. Niet simpel met 175 gr zeer geconcentreerde fluo! En die verscheen niet terug in de rivier, dus werd wel degelijk geabsorbeerd door de perte!
 |
| Injectie in een klein verdwijnpunt nabij Chantoir des Bannis |
Dan naar de Contrastes, waarin we nogal wat putjes moesten equiperen. In de zaal bleek het water heel hoog te staan, wel 2-3 m hoger dan normaal. Het was dus niet mogelijk de fluorimeter in het midden van het meer te hangen. Met wat gedoe kon ik hem voldoende diep hangen. Nu hopen dat het water niet te snel zakt waardoor hij droog zou vallen!
 |
| Vanop dit "eiland" hingen we de fluorimeter 2 meter diep |
Nog wat rondgekeken in de zaal, er zijn nog 2 cheminees uit te klimmen. De doorgang naar Salle de l’Entonnoir en Cheminée des Nerfs Eprouvés sifonneerde volledig en dat verklaart waarom de grot amper tochtte.
Na de zaal, wilden we
nog de andere réseau doen met de P11. Met twee Hiltipatronen de heel smalle
ingang hiervan verbreed, super gelukt. Allemaal naar beneden. Daar is in feite
ook nog een desobmogelijkheid, in het blokkenstort omhoog achter de
concreties.
 |
| Groepsfoto na een toffe trip in de Contrastes |
Naar buiten en dan
naar de Casserole puin gaan ruimen (Kris, Annette, Paul) terwijl Erik en XTof
aan een “gisteren teruggevonden gat” hebben gewerkt. Finaal blijkt dat een nauwe,
instabiele spleet te zijn die na een meter of 3-4 lijkt dicht te lopen, vrijwel
zonder tocht. Om 17:30 u weer aan de auto, waar we besloten nog gauw naar de
Chantoir des Bannis te gaan loeren. Er zijn twee grote ingangen. Een achter de
cabane, waaraan te werken valt, duidelijke tocht. De andere is de
oorspronkelijke, die in de jaren 60 tot wel 100 m ver geëxploreerd werd maar nu
verstopt zit met takken en bouwafval. Doch het lijkt niet moeilijk weer vrij te
maken! In deze vallei is nog werk voor jaren!
Proef 3: Chantoir de Ronsombeux 6/6/2021
met Erik, Geert,
Annette en Paul.
Eerst naar de
(diffuse) pertes stroomopwaarts van de Ronsombeux. Een eerste complicatie: de koeien
waren uit de weide gebroken, de elektrische omheining lag op de grond. Nadat we
die vleesbeesten wat voor ons uit hadden gedreven, konden wij met onze zware
last door: een kruiwagen met jerrycans (70 liter water). Aan de perte sijpelde
een minuscule beek in de grond, maar Erik vond een muizenholletje waarin het
goed wegliep en daar konden we voorzichtig onze 5 liter uranine (200 g)
ingieten. Dan 75 liter water achterna gegoten om het een beetje een “boost” te
geven (1000 liter was beter geweest!). Terug naar de auto, de boer was er
intussen ook en toen die ons in zijn wei zag naderen met onze kruiwagen,
vreesden we her ergste, maar na een gemoedelijk babbeltje was hij overtuigd dat
wij de omheining niet hadden opengemaakt.
 |
| Injectie en grondig naspoelen |
Dan naar de Contrastes. Op de parking stonden wel 15 auto’s, bleek er daar een gezelschap bezig te zijn met speurhonden te trainen in de weide! Enfin na wat gedoe konden onze twee auto’s er ook bij.
Vlotjes omlaag in de grot en
daar bleek dat het meer minstens 2 m gezakt was, waardoor de fluorimeter nog
maar net in het water hing! Terwijl Geert de data van het toestel uitlas en het
weer klaarmaakte voor een nieuw verblijf onderwater, maakten Erik en Annette
onze “Bismarck” gereed. Deze intussen 35 jaar oude eenzitter heeft al menig
onderaards meer getrotseerd maar is nog steeds onzinkbaar. Echter, we waren de
pomp vergeten. Dus heeft Erik dat ding met de mond opgeblazen (en we mochten hem
niet aflossen, wegens besmettingsgevaar). Dan koos Erik het sop (zijn
allereerste boottocht in een grot) en hield ik me een uurtje bezig met het
maken van foto’s. Met M3 magnesium flitslampjes (die waren dubbel zo oud als
onze boot!) onder water. Het is eindelijk gelukt een representatieve foto van
de zaal van de Contrastes en het meer te maken.
Daarna mocht ik wat
gaan dobberen, om de fluorimeter midden in het meer te hangen, opnieuw
1,5 à 2 m diep. Hopelijk blijft hij heel de week “nat” !
Naar buiten en dan splitsten we op. Geert en ik gingen naar de Grotte de la Patience, om ook daar de twee fluorimeters uit te lezen. Bleek dat die in de Rivière Nord niet meer onder water lag, die rivier was dus wel 30 cm gezakt.
 |
| Geert vertroetelt zijn "fluo-G" |
Intussen hebben Erik en Annette
de ingang van de sinds decennia ontoegankelijke Chantoir des Bannis beginnen
leegruimen. Na het weghalen van een vracht oude tegels, een lavabo en een halve
toiletbak en een pak takken en modder, is er nu al zicht op een vervolg, met
goede koude tocht. Wordt vervolgd!
Dan op een drafje naar
de chalet waar we gauw de data van de fluorimeters bekeken. Dat bevestigde
alvast dat zowel de kleuring van de Chantoir E9, als die van de Chantoir des
Bannis, naar de resurgentie ging.
Het uitwerken van die
data is echter nog veel werk. Al die conclusies zullen hier later nog wel
gepubliceerd worden.
Geen opmerkingen :
Een reactie posten