Virtueel prospecteren met LIDAR

LIDAR

Het Waals Gewest heeft de voorbije jaren een zeer gedetailleerd digitaal model van de oppervlakte laten maken. Dit met vliegtuigen die op een hoogte van +/-1000 m in stroken vliegen en de oppervlakte scannen met een LIDAR-systeem. Dat is een laserscanning waarbij er massa’s pulsen worden afgevuurd. Aldus brengt men de hoogtes in kaart met een precisie van decimeters. Aangezien het vliegtuig beweegt (uiteraard) en de laserstraal door middel van roterende spiegels voortdurend een andere hoek wordt uitgestuurd, word elk voorwerp, pakweg een boom, gebombardeerd vanuit diverse kanten door honderden laserpulsen. Een deel daarvan gaat tussen de takken of door de bladeren door en zo bereikt men ook de grond. M.a.w. men scant zowel de boom als wat eronder zit. Men doet zo’n meetcampagnes trouwens in de zomer, indien men het bladerdak wil, of in de winter, wanneer men zoveel mogelijk van de grond zelf wil meten.

Dit geeft dus miljarden meetpunten die achteraf op speciale manieren worden verwerkt tot 2 modellen: MNS (Modèle Numérique de Surface) en MNT (Modèle Numérique de Terrain).

MNS daarop zie je echt de oppervlakte inclusief alles dat erop staat: huizen, bomen, bruggen, hoogspanningsmasten enz. Het is voor onze overheid de ideale tool om te zien wie er illegale uitbreidingen aan het bouwen is, het reliëf van zijn tuin heeft veranderd of een boom omgezaagd zonder kapvergunning.

Lidar MNS van Rochefort. We zien huizen, bomen, auto's.

MNT is een versie die van al die dingen gestript is (op allerlei manieren):  kortom geen huizen, auto's en vooral geen bomen meer!

Welk nut heeft dit voor ons?

De cartografie en de luchtfoto’s (waarvan er intussen al een 5-tal generaties op staan, die elk jaar beter worden) gebruikten wij, speleo’s, al courant. Maar voor echte prospectiedoeleinden werden we toch altijd gehinderd door de begroeiing (bomen).  Dankzij de MNT is dat probleem verdwenen. We zien het terrein alsof er geen bomen, huizen of andere menselijke structuren zouden opstaan (terug naar de oertijd dus).

Oh ja: op die MNT zet men een soort van belichting (Hillshade) op want anders zou je totaal geen reliëf zien. Die creëert dus een schaduwing, als bij een laagstaande zon. Hierdoor, en dankzij de nauwkeurigheid van die MNT zie je werkelijk elke oneffenheid in de bodem: van het kleinste koeienpaadje over oude ruines, mijnen, bomkraters tot … dolines. Jammer genoeg zorgt dit ook wel voor een overbelichting of extreme schaduwing (dichtlopen) van steile valleiflanken.

Maar het is werkelijk een verbluffende tool om de loop van ondergrondse rivieren in te schatten, die aan de oppervlakte vaak inzinkingen, valleitjes, dolines enz. veroorzaken. Zelfs dolines die nadien door de boer werden opgevuld kan je zo vaak nog terugvinden.

Hoe doen we dat nu:

Het Waals Gewest is al jaren aan één groot “GIS” (Geografisch Informatie Systeem) aan het bouwen waarop zij een massa aan gegevens combineren: luchtfoto’s, kaarten, kadastrale gegevens enz. en daar zijn ook die MNT en MNS aan toegevoegd.

Het beste is dat iedereen daar toegang toe heeft, weliswaar in minder hoge resolutie dan zij zelf, natuurlijk.

De toepassing staat op het Geoportail van het Waalse Gewest. 

Als voorbeeld nemen we Tilff: zie hier: http://tinyurl.com/jb82yhr

We zien eerst de basiskaart:

  

Basiskaart

Klik op de tab “Catalogue” en vink dit aan: Vue Aeriennes, Orthos 2015. We zien nu de luchtfoto, die ons niets wijzer maakt.

Met de recentste luchtfoto.

Voor de aardigheid, vinken we nu het MSN aan (Surface model) in Relief, 2013-2014, MSN 2013-2014 Hillshade. We zien hierop het bladerdek, huizen, zelfs de hoogspanninglijnen. Niet nuttig voor ons.

Met het MNS (oppervlakte): bomen, huizen enz.

Vink nu i.p.v. het MSN, de MNT 2013-2014 Hillshade-laag aan.

En ooh yes – that’s a Bingo! We zien de vallei van de Chawresse, en vooral ten zuiden ervan de hele synclinaal met de dolines.

Met het MNT: uitsluitend het terrein.

Zoom er maar eens wat op in; het detail is ongelooflijk.

We gaan nu een stapje verder: niet alles dat je op de LIDAR-foto ziet, is direct herkenbaar als karstfenomeen. Maar de luchtfoto of de kaart kan je dan vaak wijzer maken of je naar een doline bent aan het kijken, of een vijver in iemands tuin of een berg zand. Ook geraak je gauw je weg kwijt op die LIDAR-foto’s.

Geen probleem: de toepassing is er voor gemaakt dat je zoveel lagen selecteert als je nodig hebt, en daarna met hun zichtbaarheid of transparantie begint te spelen.

Dus kies in de thema’s ook nog dit: Plans topographiques, Données IGN, Cartes IGN (Top10R…)

Vervolgens klik je op de tab “Ma sélection”. Daarin kan je de volgorde van de lagen veranderen (verslepen met de muis) of hun transparantie wijzigen. Als je de stafkaart een beetje laat doorschemeren, wordt het al heel wat makkelijker om je te oriënteren.

MNT met de stafkaart gecombineerd

Er zijn ook wat “tools” die je kan gebruiken, zoals een meetlatje om bv. een doline te meten (rarara welke doline is dit hieronder?).

Gebruik van het meetlatje

Of er daadwerkelijk nieuwe ontdekkingen gaan gebeuren dankzij deze toepassing, weet ik niet. Maar het is zeker een grote hulp bij het bestuderen of in kaart brengen van van karstsystemen. En je kan je er uren mee amuseren, op een koude, natte winterdag. ’t Amusement dus!