Zoals jullie weten zijn we al sedert 1994 (dus bijna 25
jaar!) bezig in de Vallei van de Lembrée. Honderden dagen veldwerk resulteerden
in een reeks ontdekkingen die bijna 5 km in lengte totaliseren. Tientallen topo’s;
duizenden foto’s en de beschrijvingen van de +/- 130 karstfenomenen wachten op publicatie.
Maar voor er ooit iets gepubliceerd wordt, moet het hydrologisch plaatje van
het karstsysteem duidelijk zijn geworden.
In de loop der jaren hielden we er een
vijftal kleurproeven maar daardoor waren er soms meer vragen dan antwoorden
gekomen. Vandaar dat ik heb besloten om
in 2018 een tandje bij te steken en alles te kleuren wat er te kleuren valt! Dit
in samenwerking met ISSEP (www.issep.be) en sinds kort met Geert de Sadelaer van
Cascade, geniale elektronicus die een compacte maar zeer goed werkende fluorimeter
bouwde.
Eerste kleurproef was op Donderdag 22 maart 2018. Om 17u
stipt goten Annette en ik 150 g uranine (fluo) uit in de Chantoir de Bressine in Ferrières. Die was nooit eerder gekleurd en
was de meest stroomopwaartse chantoir van de Lembrée!
Chantoir de Bressine |
We legden fluocapteurs in
de resurgenties, zo ook in de bron van de Grotte Charles en de vijver aan de Roche
aux Corneilles. De mensen van ISSEP hadden de resurgentie voorzien van een
machine die automatisch waterstalen nam om het uur.
De waterstaalnemer aan de bron |
De ochtend nadien trok ik naar de Grotte des Illusions
om daar de fluocapteurs in de collecteur van de Lembrée te leggen. Deze grot
biedt via een 10 m diepe put een zicht op de ondergrondse Lembrée. Het water
stond 5-6 m hoog in de put, wat niet zo gunstig was (= heel veel water, dus
grote verdunning).
Die avond, en dat was ook het stramien voor de volgende
dagen, zou ik nog verschillende keren naar deze grot en de resurgenties gaan om
waterstalen te nemen en fluocapteurs te wisselen.
Illusions (opgelet er schort nog iets aan de indicaties van de diepte) |
Het was intussen duidelijk geworden dat bij deze kleurproef de
wet van Murphy genadeloos toesloeg. Het debiet van de resurgentie was veel
groter, zowat het dubbele, dan wat het meettoestel van Aqualim (dat het debiet
van de rivier stroomafwaarts, in Palogne permanent meet) had doen uitschijnen.
Minstens 700 l/s! We hadden met erg weinig kleurstof gewerkt en met zulke grote
verdunning zaten we op de limieten van wat meetbaar was.
Vervolgens bleek dat de automatische waterstaalnemer defect
was, die had niks gedaan. Gelukkig was er de elektronische fluorimeter in de
bron en hoera, vanaf maandag 26 maart was de fluo beginnen verschijnen op de
grafiek van de fluorimeter, maar heel zwak. En dan ineens vanaf vrijdagnacht
begon de grafiek bokkensprongen te maken, met totaal onmogelijke pieken voor
zowat alles, dus ook troebelheid, niveau enz. Er was iets mis.
Vrijdag 28 maart gingen Annette en ik ter plaatse kijken: er
bleek een enorme boomstronk in de bron te zijn gevallen met een wortel eraan
van wel een kubieke meter groot; een enorme klomp modder en aarde die de
optische sensoren van de fluorimeter had verstopt. Na schoonmaak van de fluorimeter (waar ook een
slangetje was van losgekomen) registreerde deze weer normaal. Op ronde om de
fluocapteurs te gaan halen, ook in de Illusions.
Daar stond het water zowaar nog een meter hoger. Een ingeving gehad en in de Perte/resurgence des Bouteilles
gekropen, die 150 m stroomafwaarts ligt: daar stond het water op -3. Zou dit
niet gewoon ook een zicht op de ondergrondse Lembrée zijn? Jammer genoeg lag er
geen fluocapteur in, maar ik heb wel een waterstaal genomen.
En omdat ik wilde weten of beide watertafels niet even hoog
zouden liggen -wat de theorie zou staven – ben ik rond 17 u nog gauw met
Annette een waterpassing gaan doen van de Illusions naar de Bouteilles. Hieruit
bleek dat de watertafel in de Bouteilles 2 m lager lag. Om zekerheid te hebben
moet er hier een kleine kleuring gebeuren.
Na analyse van alle fluocapteurs en waterstalen door de mensen
van ISSEP in hun labo (waarvoor dank!), was dit het resultaat van deze
kleurproef: de Chantoir de Bressine watert eveneens af naar de resurgentie van
de Lembrée, en wel via de collecteur die zichtbaar is in de Grotte des Illusions.
Over het traject van 4140 m doet het water 95 uur, aan een gemiddelde snelheid
van 44 m/u, maar we weten van vroeger dat het eerste deel van het traject, tot
aan de Illusions, vele malen sneller is dan de het laatste stuk tot aan de
bron.
Overigens, bleken ook de fluocapteurs van de vijver aan de
RAC positief, maar het zou me te ver leiden om dat hier in dit artikel te bespreken.
Gezien de kleurproef niet in ideale omstandigheden verliep,
is het best mogelijk dat we ze in de toekomst zullen herhalen (met een elektronische
fluorimeter in de Illusions dan).
Op vrijdag 18 mei 2018
(het begin van een zonovergoten lang Pinksterweekend vol verrassingen),
vond een volgende kleurproef plaats. Geert van Cascade vervoegde mij rond de
middag in Vieuxville. We zouden vandaag alles voorbereiden voor de kleurproef
van de Abime de Fermine.
Eerst naar
de Grotte des Illusions, die een relatief gemakkelijke toegang biedt tot de
ondergrondse Lembrée. Beneden de 10 m diepe put werd de fluorimeter van Geert in
de rivier geplaatst; die een maand lang om de 5 minuten de (eventuele) doorgang
van de kleurstof zal meten. Daarna nog fluocapteurs gaan leggen in de
resurgentie, waar er ook permanent een elektronische fluorimeter van ISSEP
staat.
Dan nog capteurs gaan leggen in de overloop van de vijver
aan de RAC, die hoogstwaarschijnlijk ook door bronnen wordt gevoed. We zagen
dat er iemand thuis was in dit privéterrein, dus aangebeld en we werden zowaar
zeer goed onthaald door de eigenaar, een gepensioneerde Nederlander. Hij gaf
ons maar wat graag een rondleiding op zijn 3 hectare groot terrein en
inderdaad: die vijver wordt gevoed door 2, mogelijk 3 verschillende bronnen.
Een ervan is zelf volledig overbouwd met een huisje. De oorsprong van het water
is nog niet zeker maar dat zullen onze kleurproeven de komende maanden hopelijk
duidelijk maken.
Een van de bronnen die de vijver voeden |
Daarna naar de Abime de Fermine, discreet door het bos (dat
verboden terrein is!). Prachtige site; het riviertje stroomt door een pittoreske
vallei over de schist en verdwijnt dan tegen een 20 m hoge kalksteenwand in een
donker gat: de mythische “Abime” (zowat 50 m diep). 200 g opgeloste uranine
uitgegoten, steeds spectaculair om zien.
Kleuring Abime de Fermine |
De enige kleurproef ooit gebeurde 90 jaar geleden, en toen
was er van het hydrologisch systeem van de Lembrée nog niets bekend. Toen
verscheen de kleurstof na 6 dagen in de resurgentie van de Lembrée. Wat we deze
keer vooral willen weten is of het water al dan niet via de collecteur van de
ondergrondse Lembrée passeert (zichtbaar in de Illusions) of niet. De fluo is
onderweg, afwachten nu!
Geen opmerkingen :
Een reactie posten