Nog een kleurproef... en nog meer perspectieven

Reeds bijna 20 jaar werken we in de Vallei van de Lembrée. Dit in samenwerking met het Waals gewest, DNF en Cwepss. De vallei is groot (het stuk dat ons interesseert is zowat 5 km lang); er zijn tientallen karstfenomenen; de geologie is zeer complex en zo ook de hydrologie. De voorbije jaren kwamen er andere aspecten bij kijken  (archeologie bv) die het allemaal nog boeiender maken.

Maar die hydrologie dus. Net als op de Pierre-St-Martin ziet de exploratie-speleoloog zich verplicht om de hydrologie te doorgronden, wil hij efficiënt en gericht werken en niet als een kip zonder kop her en der in de vallei gaten zitten graven. De hydrologie en kleurproeven zijn vaak de leidraad in onze exploraties en prospecties. Hoe groot is het "bassin" dat de zeer grote resurgentie in Vieuxville voedt? Welke grotten wateren naar daar af? Zijn er onderlinge verbindingen tussen? Zijn er meerdere collecteurs of slechts één?  Hoe functioneert dit alles? Vanaf welk debiet begint de bovengrondse Lembrée weer te stromen?

Teveel vragen en dus contacteerden we enkele jaren geleden hydroloog Philippe Meus. Hij geraakte ook gefascineerd en rustte de resurgentie uit met permanente elektronische meetapparatuur (temperatuur, debiet, troebelheid, fluorescentie van 3 verschillende tracers , pH, conductiviteit.) . Fantastisch: we kunnen nu kleurproeven doen wanneer we maar willen, geen geklooi meer met fluocapteurs en dagenlang naast de resurgentie bivakkeren om die dingen uit het water te vissen. Nog een voordeel is dat de apparatuur zo gevoelig is, dat je met zeer kleine hoeveelheden fluoresceine kan werken, zo klein dat het oog ze niet meer ziet. Geen verontruste vissers en buurtbewoners meer.

De Lembrée verdwijnt in de zomer geheel onder de grond en komt pas weer boven in Résurgence du Moulin, Vieuxville na een ondergronds traject van om en bij de 3 km. De Grotte des Emotions ligt ruwweg op 2/3 van het traject en daarin zien we een stuk van die ondergrondse rivier, in een snelstromende collecteur die we jammer genoeg slechts over zowat 80 meter kunnen volgen. Verschillende duiken vonden plaats maar de eindsifon is voorlopig nog niet gepasseerd. Een kleurproef in 1997 leerde ons dat het water vrij traag naar de resurgentie toestroomt. Een snelheid van zowat 35 tot max. 50 meter per uur. Ongetwijfeld zijn er dus veel verdronken zones, maar er bleef hoop bestaan op toch een stuk vrijstromende rivier (anders was de snelheid nog veel lager, bv 10 m/u geweest).

Vele werkzaamheden en prospecties doorheen de jaren, lieten ons alsnog niet toe om ergens anders in de vallei die collecteur te vinden. Nochtans had het wel goede inzichten gegeven. De plaats en concentratie van de verdwijnpunten (er zijn er tientallen); in combinatie met de geologische kaart deden ons de loop van de collecteur veronderstellen, zodat we gerichter konden werken. En nu blijkt dat we het aardig juist hadden.

Want toen... was er de A132. Een quasi onmogelijk en levensgevaarlijk instabiel gat, dat echter wel uitstekend gepositioneerd was, werd door Paul enkele maanden geleden hernomen en daarna in drie dagen tijd met hulp van de Avalonners gedesobstrueerd. Vrij snel vonden we een nogal diepe put... en beneden die put stroomde er een forse rivier. Op dit blog kon je deze spannende explo volgend (zie bv. http://scavalon.blogspot.com/2010/06/sifon-in-zicht.html)

We veronderstelden en hoopten dat dit de collecteur van de Lembrée was, een flink eind stroomafwaarts van de Grotte des Emotions. Om zeker te zijn, moest er een kleurproef gebeuren. Daar hielden Bart, Paul en hydroloog Philippe Meus zich zaterdag 24/7 mee bezig. Ideale omstandigheden want historisch lage waterstand (het meetstation gaf zowat 110 liter/sec voor de resurgentie aan. Dat is nog een enorm debiet maar normaal gesproken is het in de zomer 2 à 3 maal zoveel). Eerst werd de rivier in de A132 voorzien van een elektronische sonde en een datalogger. Exact hetzelfde materiaal als er (permanent) in de resurgentie staat. Daarna gingen we de Grotte des Emotions in en ploeterden ons een uur lang door het slijk van de onderste verdiepingen tot aan de collecteur. Het blijft een zeer lugubere zone, die bij de minste regenval geheel onder water loopt.

Bart mocht de fluo uitgieten, ik nam de foto's. Prachtig om te zien en de rivier slokte de groene kleur in een no-time op. Ga fluo, ga, en wijs ons de weg! Terug naar buiten en afwachten nu.

's Zondags deden we de Bretaye, daarna was er nog alle tijd om met Philippe de datalogger van de A132 uit te lezen. De verrassing was totaal. In slechts 3 uur tijd was de fluo gearriveerd, zonder veel verdunning (max. concentratie was 55 PPB) of verspreiding want enkele uren later was alles weg. Dat is minstens 3 à 4 keer zo snel als verwacht, en dit betekent dat er in het traject tussen de sifon van de Grotte des Emotions, en de A132, geen sprake is van grote ondergelopen zones of veel sifons. Een rivier die vrij kan stromen, ja! We kunnen weeral beginnen dromen. De A132 gaat dus het toneel worden van zware werken, wees gerust, en zo ook een andere grot die vlakbij ligt en waarop we veel gewerkt hebben, vanwege de goede tocht en positie.

Intussen is de fluo ook aangekomen in de resurgentie, en dat heeft - zoals verwacht - heel lang geduurd: liefst 48u na de injectie verscheen het eerste spoortje; en de maximale concentratie van 2,5 PPB (totaal onzichtbaar voor het oog) werd pas 17u later bereikt. De verdunning is dus gigantisch.

Gemiddelde snelheid tussen de A132 en de resurgentie is rond de 30 m/u, dat is bijna 5x zo traag als voor het traject Emotions-A132. Met andere woorden: de grote vertraging en watermassa situeert zich in het laatste stuk voor de resurgentie; dat is dus voor ons (niet-duikers) het minst interessante.

Nu, uit die kleurproef kan heel veel worden afgeleid en berekend (debieten, afstanden enz); dat is het voordeel van met professionele apparatuur te werken. Echter we willen hier nu ook niet al onze kaarten op tafel leggen hé. Wordt vervolgd.

PS: wegens overdreven veel dataverkeer is mijn Dropbox “Public” folder tijdelijk uitgeschakeld door de heren van Dropbox. Je zal dus voorlopig geen enkele van onze videoclips kunnen zien. GRRR!